بقیع

بقیع یا «جنة البقیع» شهرت گورستان مقدس و تاریخى مدینه است. مشهورترین قبرستان تاریخى جهان اسلام در قسمت شرق مدینه (تقریباً در وسط شهر) و در فاصله حدود 200 مترى شرق مسجدالنبى قرار دارد و محدود است از:

ـ شمال به شارع ملک عبدالعزیز

ـ شرق به شارع ستین (شارع ملک فیصل)

ـ غرب به شارع ابوذر (مقابل مسجدالنبى)

ـ جنوب به شارع باب العوالى (شارع امام على)

وجه تسمیه بقیع

ـ از بقعه گرفته شده است، زیرا مقابر این قبرستان داراى بقعه بود.

ـ مکان وسیعى را مى گفتند که در آن درخت فراوان باشد (یا ریشه آن باشد) و در این مکان درختان خاردار معروف به «غرقد» وجود داشت و لذا آن را بقیع الغرقد نیز مى گفتند.

سابقه بقیع

این مکان که طى سال هاى متمادى در خارج از یثرب واقع شده بود طبق نقل، قبرستان اهل یثرب بود و قبل از اسلام مردگان قبلایل در آن به خاک سپرده مى شدند و پس از اسلام به مناسبت دفن جسد عثمان بن مظعون (در سال دوم هجرى) در بقیع، به این مکان توجه شد و صرفاً براى دفن مردگان مسلمان اختصاص و مردگان غیر مسلمان در منطقه اى در سمت جنوب شرقى آن به خاک سپرده مى شدند که «حش کوکب» نام داشت. (و باغى بود متعلق به مردى قدیمى به نام کوکب یا مردى از اصحاب به نام کوکب و یا زنى یهودیه به نام کوکب) تا این که به دستور معاویة بن ابى سفیان باغ و دیوار را ویران ساختند و این قطعه زمین به بقیع متصل شد و به نقلى مروان آن را ضمیمه بقیع کرد.

فضیلت بقیع

این قبرستان که مدفن برخى از معصومین(علیهم السلام) و بسیارى از مقربان الهى و شهداى صدر اسلام است از قداست خاصى برخوردار است. طبق روایت رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود کسى که در مقبره ما (بقیع) مدفون گردد از شفاعت من برخوردار خواهد شد و حضرت خود بر اهل بقیع سلام مى فرستاد و برایشان طلب مغفرت مى کرد و به زیارتشان مى رفت.

مشاهیر بقیع

1. جانشینان پیامبر (ص). قبور مقدس چهار امام معصوم (امام حسن مجتبى (ع)، امام سجاد (ع)، امام باقر (ع)  و امام صادق (ع) در منتهى الیه سمت غرب در محوطه اى به مساحت حدود سى و دو متر (هشت در چهار) به ترتیب در کنار هم قرار دارد و تنها چهار سنگ روى مزار مقدسشان به جهت نشانه نصب است.

قبور چهار امام (ع) کنار هم و قبر دیگر هم ظاهراً متعلق به عباس عموی پیامبر (ص) می باشد.

2. فرزندان پیامبر (ص). قبور بنات النبى (حضرت زینب، حضرت ام کلثوم و حضرت رقیه) در قسمت غرب قبرستان و مزار حضرت ابراهیم در قسمت شمال قبرستان و مزار حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام)به روایتى در محوطه قبور ائمه مى باشد.

در تصویر پایین قبور دختران پیامبر دیده می شود.

3. همسران پیامبر (ص). قبور نه تن از ازواج النبى (زینب بنت جحش، زینب بنت خزیمه، صفیه، ام سلمه، ام حبیبه: حفصه، عایشه، سوده و جویره) در وسط این قبرستان (در قسمت غرب) واقع است (اگر چه تعداد آنها را دقیقاً مشخص ندانسته اند. بعضى از مورخان و محدثان پیشین نظرشان این است که چهار تن در این محل دفن شده اند.)

در تصویر زیر قبور همسران پیامبر دیده می شود

4. بستگان پیامبر (ص). قبور منسوبین به رسول الله در نقاط مختلف بقیع واقع است، از جمله اند: عباس عموى حضرت (در محوطه قبور ائمه)، صفیه و عاتکه عمه هاى حضرت، حلیمه سعدیه دایه حضرت، عقیل پسر عموی حضرت (طبق نقلى)، عبدالله بن جعفر طیار فرزند پسر عم حضرت (طبق نقلى)، محمد حنفیه (طبق نقلى)، حضرت اسماعیل بن امام صادق(علیهما السلام)، حضرت فاطمه(س) بنت اسد مادر حضرت امیرالمؤمنین (ع) (به روایتی در محوطه قبور ائمه)، ام البنین همسر امیر(علیه السلام) و مادر گرامی حضرت ابالفضل العباس (ع).

در تصویر زیر قبر حضرت ام البنین (فاطمه) همسر گرامی حضرت علی (ع) و مادر حضرت ابالفضل العباس(ع) دیده می شود.

5. اصحاب پیامبر (ص). قبور اصحاب بسیار زیاد است و نخستین کسى که در اسلام در بقیع مدفون شد از مهاجرین عثمان بن مظعون است و از انصار، اسعدبن زراره.

مستحبات بقیع

زیارت ائمه بقیع (و حضرت ابراهیم و حضرت فاطمه بنت اسد) مستحب مؤکد است و براى زیارت ایشان آدابى است چون:

ـ غسل

ـ آهسته و آرام آمدن

ـ با خضوع و خشوع آمدن

ـ لباس هاى پاکیزه تر پوشیدن

ـ عطر خوشبوتر استعمال کردن

ـ در ورود اذن دخول خواندن

ـ در ورود ابتدا پاى راست گذاشتن

ـ بعد از ورود نماز زیارت به جاى آوردن

ـ دعاها و زیارت هاى وارده را خواندن

ـ وقت زیارت صداى خود را بلند ننمودن

ـ ثواب تلاوت قرآن مجید به روح مطهر هدیه کردن

ـ به جهت گناهان خود توبه کردن و استغفار نمودن

ـ سخنان بیهوده نگفتن و سخنان دنیایى را ترک کردن

قسمت هاى بقیع

1. محوطه حرم، قبور محوطه حرم در سمت غربى و منتهى الیه بقیع در زیر یک گنبد و داراى ضریح و صندوق زیبا بود. حرم مطهر هشت ضلعى و داراى دو درب بود اما صحن و سرا نداشت ولى داراى محراب بود. بناى اصلى گنبد و بارگاه حرم در قرن پنجم به دستور «مجدالملک براوستانى» صورت گرفت و تعمیرات چندى از جمله در قرن ششم به وسیله المسترشد بالله عباسى و در قرن هفتم به وسیله المستنصر بالله عباسى و در قرن سیزدهم قمرى به دستور سلطان محمود عثمانى در آن انجام پذیرفت، اما وهابیون در شوال سال 1344 هجرى قمرى آن را تخریب کردند.

جــلـوه جـنـت به چـشم خـاکیان دارد بـقـیـع

                              یــا صــفـای خـلــوت افــلاکـیــان دارد بـقـیـع

     مـی تـوان گـفت از گـلاب گـریـه اهـــل نـظر

                              صــد هـزاران چـشـمـه آب روان دارد بـقـیـع

     گـر چـه می تابد بر او خورشید سوزان حجاز

                              از پـــر و بــال مــلائـک ســایـبـان دارد بـقـیـع

     قـرن ها بگـذشـته بر ایـن ماجـرا اما هــــنوز

                              داغ هـجـده سـاله زهرای جوان دارد بـقـیـع

     خــفـتـه بـین مـنبـر و مـــحرابی امـا بـاز هم

                              از تــو ای انســیه حــورا نشـان دارد بـقـیـع

     راز مــخفی بودن قـــبـر تـو را بـا مـا نـگفـت

                              تابه کی مهر خموشی بر دهان دارد بـقـیـع

     شب که تنها میشود با خـلوت روحانی اش

                              ای مـــدیـنـه انـتــظـار میــهمان دارد بـقـیـع

         شب که تاریک است و در بر روی مردم بسته است

         زائــری چــون مــهــدی صاحــب زمـــان دارد بـقـیـع

تصویری که از قبرستان بقیع گرفتم

عکسی از قبور چهار امام مظلوم شیعه در بقیع گرفتم.

در عکس زیر قبور ائمه اطهار (ع) را محصور در میان انواع موانع مشاهده می کنید.