خطبه 187 نهج البلاغه یکی از خطبه های علی(ع) است که موضوع آن آخرالزمان و پیشگویی های حضرت است. به جان خودم سوگند حوادث دردناکى در پیش است که مؤمن در شعلههایش هلاک مىشود اما غیرمسلمان از آن سالم مىماند!
سال 400 هجری سید رضی “قدس سره” به جمع آوری برخی از آثار علمی حضرت علی(ع)همت گماشت و نهج البلاغه را تدوین کرد. این اثر نفیس دریای نور، علم و دانش است و مسائل گوناگون از حوزه های مختلف فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، جهان شناسی، الهیات، خداشناسی، انسان شناسی، مبدء و معاد و …. در آن گرد آمده است. در این اثر گرانمایه برخی از سخنان حضرت علی(ع) پیرامون مهدویت و امام منتظر ذکر شده است.
از خطبههاى امام علی(ع) که درباره حوادث آینده ایراد فرموده و به اعتقاد مفسران از حوادث آخرالزمان سخن گفته است، خطبه[187] نهج البلاغه است. در این خطبه از حوادث آینده پیشگوئى مىشود، این حوادث همان امورىاست که طبق روایات ظهور دیگر جز و علامات “حضرت مهدى(ع)” به شمار می رود.
فیا لها من مصیبة حینئذ من البلاء العقیم،و البکاء الطویل،و الویل والعویل،و شدة الصریخ، ذلک امر الله و هو کائن و فناء مریح،فیا بن خیرةالاباء متى تنتظر البشیر بنصر قریب من رب رحیم الا فویل للمتکبرین عندحصاد الحاصدین و قتل الفاسقین عصاة ذى العرش العظیم الا بابى و امى هممن عدة…»
“ابو الحسن مدائنى” این خطبه را در کتاب “صفین” آورده و گفته است اینخطبه را امام(ع) پس از پایان جریان “نهروان” ایراد فرموده و آنگاه قسمتى از آن را که از حوادث آینده پیشگوئى مىکند، ذکر نموده است. این حوادث همان امورىاست که طبق روایات ظهور جزء علامات ”حضرت مهدى(ع)” به شمار می رود.
به طور خلاصه این فراز از سخنان امام(ع) شامل پیشگوئى درباره هرج و مرج هاى اخلاقى، به وجود آمدن شهر بغداد، خرابى عراق، بالا رفتن نرخ ها، و به دنبال آن حوادث گریه آور، ناله خیز و دردناکى است که به جرم بدرفتاری ها و سرکشى ها به امر خدا به وقوع می پیوندد.
آنگاه از حضرت مهدى(ع) به عنوان ”فرزند بهترین پدران” فیابن خیرة الآباء یاد فرموده و خبر از سرنوشت شوم و مرگ آورى مى دهد که ـ به کیفر سرپیچى از فرمان الهى و پیروى از دستورات دین ـ در انتظار مستکبران و فاسقان است.
نویسنده مصادر نهج البلاغه در پاورقى اظهار نظر مىکند که ضمیر “هم” بهخیرة الاباء یعنى ائمه اهل بیتبرمىگردد زیرا مراد از “یابن خیرة الاباء” حضرت مهدى(ع)است.
“زمخشرى” در کتاب “ربیع الابرار” در باب “المال و الکسب” قسمتى از اینخطبه را آورده. (مصادر جلد 2 صفحه479)
هان!پدر و مادرم فدایشان باد!آنها از گروهى هستند که نامهایشان در آسمانمعروف، ولى در زمین گم نامند. آگاه باشید شما آماده عقب گرد کردن امور خویش و گسیختگى پیوندها و سرکار آمدن خردسالان، و بىتجربهگان و دون همتان خویشتن باشید!
این وضع زمانى پیش خواهد آمد که قرار گرفتن انسان مؤمن در زیر ضربات شمشیر براىاو از یافتن یک درهم پول حلال آسان تر است. زمانى خواهد آمد که اجر و ثواب گیرنده از دهنده بیشتر است(زیرا دهنده در آن زمان از پول حرام و به خاطر ریا، تظاهر و اسرافمىبخشد ولى گیرنده آن را در راه وظیفه شرعى خویش مصرف مىکند)این به هنگامى رخخواهد داد که مست مىشوید اما نه با شراب، بلکه بر اثر فراوانى نعمت و قسم مىخورید اما نه از روى ناچارى، دروغ مىگوئید اما نه در اثر واقع شدن در تنگنا، این موقعى خواهد بود که بلاها و مصائب همچون بارى گران که بر پشتشتران نهاده باشند و سنگینى جهاز گردنآنها را مجروح کند، بر شما فشار وارد خواهند ساخت.
آه! این شکنجه و سختى چه طولانى است؟ و امید رهائى از آن چه دور!
اى مردم! این افسارهائى که از سنگینى بارها حکایت مىکند از دستبیندازید(دستاز افکار پراکنده و نظرات فاسد و پیروى و هوس هاى سرکش بردارید) و از گرد پیشواى خود پراکنده مشوید که سرانجام خویشتن را مذمتخواهید کرد. خود را در آتش فتنهاى که برافروختهاید، میندازید، از این کار دورى گزینید و راهى را که به آن منتهى می شود رها سازید که به جان خودم سوگند حوادث دردناکى در پیش است که مؤمن در شعلههایش هلاک مىشود اما غیرمسلمان از آن سالم مىماند!
من در میان شما همچون چراغ در تاریکى هستم که هرکس به سوى آن روى آورد و کنارشنشیند از نورش بهرهمند شود.
اى مردم! بشنوید و سخنانم را حفظ کنید! گوشهاى قلب خویش را باز کنید و گفتههایمرا بفهمید!
