در روز شهادت آن حضرت ( روز عاشورا ) جامه های عزا بر تن کن، یا به رنگ سیاه تند و یا سبز سیر

(منتخب طریحی: 2/437)

این ده مورد ثابت می کند که در قرون اولیه اسلام نیز همانند روزگار ما لباس سیاه علامت عزا بوده است.

قضیه اول و دوم به بانویی مربوط می شود که هفت سال همسر پیامبر (ص) بود و بیش از پنجاه سال با

امامان معصوم از نزدیک مربوط، و محشور و مأنوس بوده است. ودایع امام علی و امام حسین(ع) درنزد

او بود، و امام حسین(ع) او را مادر خطاب می کرد، با توجه به اینکه اقامه‌ مراسم عزا از مسائل مبتلابه

 بود و همواره رخ میداد، می توان عمل او را به تقریر معصومین(ع) نیز نسبت داد و عمل او را علاوه بر

 سیره کاشف از سنت دانست .

مورد سوم درباره اسماء بنت عمیس است که همواره در محضر حضرت فاطمه زهرا و امیر المؤنان(ع)

حضور داشت، عمل او نیز بیش از مسأله سیره برای ما مطرح می باشد.

درمورد چهارم باید گفت که وجودافرادی چون عقیله بنی هاشم، نائبه حضرت زهرا، قهرمان کربلا، حضرت

 زینب کبری(ع) در میان بانوان سیاه پوش ، مسأله را از حدّ سیره بالاتر می برد.

مورد پنجم نیز عیناً همانند مورد چهارم است و در حدّ حجّت شرعی است.

اینک روایاتی که حاکی از قول یا عمل معصوم می باشد:

1- اصبغ بن نباته گوید: بعد از شهادت مولای متقیان امیرالمؤمنان(ع) وارد مسجد کوفه شدم، دیدم که

حضرت حسن و حسین(ع) جامه سیاه به تن کرده بودند. (در سال 352هجری معزّالدوله امر کردکه دهه

 اول محرم مردم لباس سیاه تن کنند و بازارها را ببندند.)

2- بعد از شهادت امیرالمؤمنین علی(ع)، عبدالله بن عباس به سوی مردم بیرون آمد و گفت: امیرالمؤمنین

 از میان ما رفت و برای خود جانشینی گذاشت که اگر دوست دارید به سوی شما بیرون آید، وگرنه کسی را

بر کسی (اجباری) نیست. مردم به گریه افتادند و گفتند: بیرون آید، پس امام حسن(ع) در حالی که جامه های

 سیاه پوشیده بود به سوی مردم بیرون آمد و برای آنان خطبه خواند. (سیاه پوشی درسوگ ائمّه نور/233به

 نقل از رساله آیت الله مامقامی)

3- رسول اکرم(ص) در آستانه‌ رحلت خودسیاه پوشیده بودند، امام صادق(ع) نیز می گویند: رسول اکرم

« یَوْمَ نَزْعِ السَّوادِ» «روز بیرون آوردن جامه های سیاه است.» (مستدرک: 3/326 ب 48 از احکام ملابس ح 30)

فلسفه سیاه پوشی عباسیان:

عباسیان که در طول قیام داعیه خونخواهی شهدای اهل بیت(ع) داشته اند و وقتی به قدرت رسیدند، دولت

 خود را دولت آل محمد (ص) و ادامه خلافت علی بن ابی طالب(ع) خواندند، لباس سیاه را برای نشان دادن

 تداوم ماتم و اندوه شان در فقدان عزت پیامبر و مصائب اهل بیت(ع) انتخاب کردند . (22) براساس منابع

تاریخی، پس از قتل فجیع زید و یحیی، آتش خشم مردم علیه رژیم اموی زبانه کشید و در خراسان بزرگ

آن روز، شهری باقی نماند که مردمش، لباس سیاه نپوشیده باشند . قیام ابومسلم و ظهور سیاه جامگان

عباسی نیز دقیقا در همین دوره حساس تاریخی صورت گرفت . بنی عباس که در بحبوحه قیام زید و یحیی

 خود و پیروان خویش را از معرکه و جنگ بابنی امیه و خطرات ناشی از آن برکنار داشته بودند، اوضاع و

شرایط را جهت بهره برداری مناسب دیدند و به بهانه خونخواهی شهدای مظلوم کربلا و زید و یحیی، پرچم

 سیاه و سیاهپوشی را ابزار اعلام عزای شهدای اهل بیت(ع) ساختند و با این ترفند دوستداران اهل بیت(ع)

را پیرامون خود گرد آوردند; و برای آن که این تبلیغ ظاهری را در اذهان مردم زنده نگه دارند، پس از به

قدرت رسیدن، سیاهی پرچم و لباس را شعار همیشگی خویش ساختند.

به دلیل همین فریبندگی ظاهری بود که امام صادق(ع) و دیگر ائمه(ع) به رنگ و لباس سیاه خرده می رفتند;

 یعنی مخالفت امام در این موارد، به سیاهپوشی رسمی و خاصی که از سوی بنی عباس تحمیل شده و نماد

بستگی و اطاعت از حکومت ستمگران به شمار می آمد، ناظر است نه سیاهپوشی در عزا و ماتم; به ویژه

 مصائب اهل بیت(ع).

کتاب هایی درباره استحباب پوشش سیاه در عزای عترت:

1-  ارشاد العباد الی الاستحباب لبس السواد علی سیدالشهداء و الأئمه الامجاد  تالیف : سید جعفر طباطبایی

 نوه صاحب ریاض چاپ 1404ه قم.

2-   عزاداری سید الشهداء(ع)  تالیف: سبط حسین زیدی – معاصر – چاپ 1415ه 216صفحه

3-  عزاداری از دیدگاه مرجعیّت شیعه، تالیف: علی ربانی خلخالی – معاصر – چاپ 1415ه 240صفحه قم

4- و اما جامع ترین کتابی که تا کنون در این خصوص نوشته شده، سیاه پوشی در سوگ ائمه نور تالیف

“علی ابوالحسنی” (منذر) است که چاپ نخست آن از سوی انتشارات “معاصر” در سال 1375شمسی در

 392 صفحه و در قم انتشار یافته است.

کتاب «سیاه پوشی در سوگ ائمه نور(علیهم السلام) ـ ریشه‌های تاریخی، مبانی فقهی» نوشته علی

ابوالحسنی(منذر) به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عرضه شده است.

این کتاب در 15 فصل با عناوین «طرح مسئله»، «رنگ سیاه؛ رنگ پوشش، هیبت، اعتراض و عزا»،

«رمز انتخاب رنگ سیاه در ایام عزا»، «سیاه پوشی در ملل و اقوام جهان»، «سیاه پوشی در عرب»،

«سیاه پوشی در سوگ آل الله؛ رسم جاری اهل بیت(ع) و دوستان آنان در تاریخ»، «رنگ سیاه، در نخستین

 عزاداری آشکار و عمومی شیعیان (بغداد، عاشورای 352 هجری»، «سیاه پوشی بنی عباس؛ تمسک به

 شعار شیعه برای دستیابی به قدرت!»، «نتیجه مباحث گذشته»، «دلایل جواز و استحباب سیاه پوشی در

سوگ ائمه اطهار(ع)»، «فتاوی علما در استحباب سیاه پوشی (در سوگ سالار شهیدان(ع)»، «سیاه پوشی

 عرشیان در عزای سالار شهیدان(ع)»، «سیاه پوشی جنیان در عزای سالار شهیدان(ع)»، «نهم ربیع و

 عید غدیر؛ روز کندن جامه های سیاه» و «پایان سخن (خلاصه و جمع بندی نظر اسلام در باب سیاه

پوشی)» ارائه شده است.

این کتاب، پنج ضمیمه به نام‌های «سیاه پوشی پیامبر(ص) در آستانه رحلت (یک بحث علمی ـ انتقادی)»،

«سیاه پوشی زنان پیامبر(ص) در سوگ آن حضرت»، «قصیده شیوا و سوزناک سیف بن عمیره (صحابی

بزرگ امام صادق و کاظم(ع) در سوگ سالار شهیدان(ع) و ترغیب شیعیان به پوشیدن لباس سیاه در عزای

 آن حضرت»، «آل بویه؛ اعتقاد به تشیع اثنی عشری، ترویج شعائر شیعی و ارتباط قوی با فقهای امامیه»

و «بنی عباس؛ تمسک به شعارها و شعائر شیعه برای دستیابی به حکومت» به نگارش درآمده است.

در مقدمه این کتاب چنین آمده است که «کتاب سیاه پوشی در سوگ ائمه نور(ع) به تبیین ریشه‌های تاریخی

 و اعتقادی یکی از همین سنتها ـ سنت سیاه پوشی در عزای ائمه نور(ع) بویژه سالار شهیدان(ع) ـ

می‌پردازد، و شیوه تدوین و نگارش آن، چنان انتخاب شده که در عین بهره‌مندی خواص، عوام را نیز

 سودمند افتد.